Navigation
Webcontent-Anzeige
Zuzanna Benincasa
POLOWANIE NA DZIKIE ZWIERZĘTA JAKO JEDEN ZE SPOSOBÓW WYKONYWANIA SŁUŻEBNOŚCI UŻYTKOWANIA W PRAWIE RZYMSKIM
S t r e s z c z e n i e
Artykuł poświęcony jest zagadnieniu polowania na gruncie obciążonym służebnością użytkowania i traktowania dzikich zwierząt jako fructus fundi (korzyść regularnie pozyskiwana z gruntu). Zgodnie z fundamentalną zasadą ius gentium dzikie zwierzęta były rzeczą niczyją (res nullius) i mogły być zawłaszczone przez każdą osobę w momencie nabycia posiadania zwierzęcia, niezależnie od tego, na czyim gruncie zostało ono schwytane. Zasada ta, wywodząca się z okresu archaicznego, w końcu republiki wraz ze wzrostem dobrobytu obywateli rzymskich stawała się w coraz większym stopniu anachroniczna i nieprzystająca do rzeczywistości ekonomicznej: dzikie zwierzęta zaczęły być traktowane przede wszystkim jako źródło zysku, a rzymscy nobile zakładali na swoich posiadłościach rozległe rezerwaty, w których na zamkniętej przestrzeni hodowali dla zysku różne gatunki dzikich zwierząt. W konsekwencji rzymscy juryści zostali zmuszeni do zajęcia się kwestiami związanymi z potraktowaniem dziko żyjących zwierząt jako fructus fundi oraz polowaniem na gruncie oddanym w użytkowanie. Dzikie zwierzęta trzymane w zamknięciu w zorganizowanych vivaria zostały uznane przez jurystów za należące do właściciela takiej hodowli oraz korzyść regularnie i systematycznie uzyskiwaną z gruntu, podczas gdy ferae bestiae żyjące w swoim naturalnym środowisku nadal pozostawały rzeczą niczyją. W tym kontekście szczególnie kontrowersyjny był status dzikich zwierząt bytujących w swoim środowisku naturalnym na zagrodzonym obszarze leśnym czy górzystym, bowiem kwestia, czynależały one do właściciela nieruchomości, czy stanowiły res nullius podlegającą zawłaszczeniu, nie była dla jurystów rzymskich oczywista. Trudności sprawiało w tym przypadku także jednoznaczne określenie, czy użytkownik, polując na takim terenie na dzikie zwierzęta, nabywał ich własność przez zawłaszczenie, czy w ramach przysługującego mu prawa do uti frui jako pożytek z gruntu.
Słowa kluczowe: polowanie, zawłaszczenie, dzikie zwierzęta, użytkowanie, pożytki z gruntu, vivaria, fructus fundi
HUNTING AS A WAY OF EXECUTION OF THE USUFRUCT RIGHT IN ROMAN LAW
S u m m a r y
The paper regards the question of hunting on the property given in the usufruct and treating wild animals as fructus fundi (i.e. regular revenue gained from the farm). According to the fundamental principle of ius gentium wild animals belonged to no one (res nullius) and so, upon being captured, became the property of the captor, independently if captured on his own property or on another’s. Such a principle, originated in the archaic period when hunting was a mean to protect livestock and crops, became anachronistic by the end of the republic. The increasing wealth of Roman citizens made it incompliant with the economic reality: wild animals were treated mainly as a source of revenue and Roman nobles commonly established large game preserves (vivaria) in order to keep the game enclosed and raise for profit. Consequently, the Roman iurisprudentes had to discuss the new issues related to qualification of wild beasts as fructus fundi and hunting on the land given in usufruct. The wild animals kept enclosed in vivaria belonged to the owner of the preserve and constituted fructus fundi – the revenue gained regularly and constantly from the farm. Contrariwise, wild animals lived in their natural environment remained res nullius and thus were subject to occupation. In this context the problem arose in regards to the legal status of wild animals lived in natural woods or mountain areas circondated with walls by the landowners – it was not obvious if they belonged to the landowners or remained res nullius and if their property was acquired by the usufructuary on the basis of the ius gentium through occupation or as a fructus fundi.
Keywords: hunting, occupation, wild animals, usufruct right, profits from the land, vivaria, fructus fundi