Katarzyna Smyk

LAS W PIEŚNIACH LUDOWYCH – ASPEKT DZIAŁAŃ W LESIE I POD LASEM (NA PRZYKŁADZIE MATERIAŁÓW Z RZESZOWSZCZYZNY)

Streszczenie
Celem artykułu jest opis obrazu lasu w tradycyjnych pieśniach ludowych, przprowadzona z wykorzystaniem metodologii etnolingwistycznej, której istotą jest podmiotowa rekonstrukcja fragmentu językowego i kulturowego obrazu świata. Materiał analityczny objął ponad 100 pieśni ludowych różnych gatunków z obszaru Rzeszowszczyzny (południowo-wschodnia Polska, teren Lasowiaków i Rzeszowiaków), ekscerpowanych z kilkunastu wydawnictw (np. O. Kolberg, F. Kotula, A. Saloni, B. Linette, W. Gaj-Piotrowski, E. Fedyczkowska) oraz z archiwum etnograficznego Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej. Całość struktury semantycznej pieśniowego obrazu lasu obejmuje: 1) typy lasów; 2) części lasu; 3) las i czas; 4) opozycje; 5) las jako lokalizator (elementy związane z naturą; ludzie i elementy związane z cywilizacją; postaci ze sfery sacrum oraz działania); 6) czynności wykonywane przez las. Następnie uwaga została skupiona na działaniach i czynnościach zlokalizowanych w pieśniach ludowych w lesie lub względem lasu orientowanych. Utrwalona w pieśniach ludowych lista tych działań zlokalizowanych jest na tyle szeroka i różnorodna, że ukazuje istotę i wyjątkowość pieśniowego obrazu lasu, który generalnie okazuje się przestrzenią miłości (zawiązującej się, szczęśliwej, nieszczęśliwej) i śmierci.

Słowa kluczowe: językowo-kulturowy obraz świata, symbolika, folklor, kultura tradycyjna, folklorystyka, Lasowiacy, Rzeszowiacy

FOREST IN FOLK SONGS: THE ASPECT OF ACTIONS IN AND NEAR THE FOREST (AS EXEMPLIFIED BY THE MATERIAL FROM RZESZÓW REGION)

Summary
The aim of the article is to describe the image of a forest in traditional folk songs with ethnolinguistic methodology, the essence of which is a subjective reconstruction of a fragment of a linguistic and cultural view of the world. The analysed material comprises over 100 folk songs of various genres from the Rzeszów Region (south eastern Poland, the area inhabited by the Lasowians and the Rzeszowians ethnic groups), sourced from a number of publications (e.g. O. Kolberg, F. Kotula, A. Saloni, B. Linette, W. Gaj-Piotrowski, E. Fedyczkowska) and from the ethnographic archive of the Folk Culture Museum in Kolbuszowa. The entire semantic structure of the image of a forest in songs comprises: 1) types of forests; 2) parts of a forest; 3) forest and time; 4) oppositions; 5) forest as a location (elements connected with nature; people and elements associated with civilization; characters from the sacred sphere and actions); 6) actions performed by a forest. Then, the focus shifts onto actions located in a forest or forest-oriented in folk songs. A list of these actions, preserved in folk songs, is broad and diverse enough to demonstrate the essence and uniqueness of the image of a forest in songs, which, in general, appears to be a sphere of love (budding, happy, unhappy) and death.

Keywords: linguistic-cultural view of the world, symbolism, folklore, traditional culture, folklorism, Lasowians, Rzeszowians
 

Artykuł do pobrania (pdf)