Nawigacja
Artykuł/Article 1
Wojciech Antkowiak, Piotr Derlatka
PEJZAŻE Z TRZEŚNIĄ W TLE CZYLI KULTUROWY MOTYW WIŚNI I CZEREŚNI
S t r e s z c z e n i e
Artykuł Pejzaże z trześnią w tle czyli kulturowy motyw wiśni i czereśni ukazuje różnorodne sposoby funkcjonowania motywu wiśni/czereśni w szeroko poję-tych obszarach kultury. Na potrzeby artykułu skupiono się wyłącznie na wiśni ptasiej (= czereśni ptasiej, trześni) Prunus avium L. (=Cerasus avium (L.) Mo-ench) i na wiśni pospolitej (= wiśni zwyczajnej, wiśni szkliwce) Cerasus vulgaris Mill. (=C. austera (L.) Borkh., Prunus cerasus L.). Ważnym elementem artykułu jest historia uprawy czereśni oraz analiza nazewnictwa, również pod względem historycznym. W kulturze wiśnia jest silnie związana z folklorem; autorzy odno-towują obyczaje, obrzędy i przesądy związane z wiśniowym/czereśniowym drze-wem lub owocem. Motyw wiśni i czereśni występuje również w tzw. kulturze wysokiej, na przykład w malarstwie, w którym wiśnia jest ważnym elementem symboliki sakralnej (np. w pracach Tycjana, Jana van Eycka). Występuje ona często w sztukach plastycznych – zarówno tych tradycyjnych (Hieronim Bosch, Giuseppe Arcimboldo, Caravaggio i in.), jak i nowoczesnych (popart, reklama, sztuka użytkowa). Analiza dawnego piśmiennictwa pozwala autorom na opis motywu czereśni i wiśni w sztuce kulinarnej różnych krajów oraz praktycznym zastosowaniu – dawniej i dziś. Wiśnia i czereśnia są ponadto bardzo popularny-mi motywami w literaturze obcej (Szekspir, Czechow, Winterson, Rowling) oraz polskiej, w której tworzy symboliczne znaczenia i jest ważnym elementem typo-wo polskiego krajobrazu – pisali o niej m.in. Mickiewicz, Reymont, Sienkiewicz, Prus i Kasprowicz. Motywy te występują też w popkulturze, najczęściej w pio-sence, a sztandarowym przykładem jest francuska pieśń Czas wiśni. Wiśnia do-czekała się nawet swoich świąt, np. francuskie Święto Czereśni (Fête de la Cerise), dlatego nie dziwi, że kulinarnie to właśnie Francuzi bardzo często wykorzystują wiśnie na swoich stołach.
Słowa kluczowe: Prunus avium, Cerasus avium, Cerasus vulgaris, wiśnia, czereśnia
LANDSCAPES WITH A BIRD CHERRY IN THE BACKGROUND I.E. A CULTURAL THEME OF CHERRIES
S u m m a r y
The article Landscapes with a bird cherry in the background i.e. a cultural theme of cherries shows the various ways of functioning of the cherry them.in-
.broadly understood areas of culture. For the purposes of this article, the authors focused on the bird cherry Prunus avium L. (=Cerasus avium (L.) Moench) and on morello cherry Cerasus vulgaris Mill. (=C. austera (L.) Borkh., Prunus cera-sus L.). An important element of the article is the history of cherry cultivation and terminology analysis, also in historical terms. In culture cherry is strongly associated with folklore; authors note down the customs, rituals and supersti-tions associated with the cherry tree or fruit. The cherry theme also occurs in the so-called, high culture, for example in painting where cherry is an impor-tant element of sacred symbolism (e.g. in the works of Titian, Jan van Eyck). Cherry is often present in the visual arts – both traditional (Hieronymus Bosch, Giuseppe Arcimboldo, Caravaggio and others) and modern ones (pop art, ad-vertising, applied art). Analysis of ancient writing allows authors to describe the motif of cherries in the culinary art of various countries and practical application – formerly and today. Cherries are also very popular motifs in literature, both foreign (Shakespeare, Czechow, Winterson, Rowling) and Polish, in which it cre-ates symbolic meanings and is an important element of typical Polish landscape – the authors write about cherry including Mickiewicz, Reymont, Sienkiewicz, Prus and Kasprowicz. These motifs are also present in pop culture, mostly in the songs, and the flagship example is French song Cherry time. Cherry has even own celebration, such as the French Feast of Cherry (Fête de la Cerise), so it is no surprise that culinarily, exactly the French are very often using cherries on their tables.
Keywords: Prunus avium, Cerasus avium, Cerasus vulgaris, cherry